Bir Mübadilin Hatıraları kobakizade İsmail Hakkı Bey tarafından yazılmış 80 sayfalik bir anı kitabı. Osmanlı dönemi. Bugün Yunanistan sınırları içerisinde kalmış bir Türk’ün hatıraları, o günün yaşantısı anlayışı ve zevkleri, hacca gidişleri hacca giderken uğradıkları yerleri sayıyor. Bugün kitapta anlattığı yerler üzerinde beş devlet kurulmuş.
İsmail Hakkı Bey mübadele öncesi Yunanistan parlamentosunda Kralın partisinde milletvekilliği de yapmış. I. Dünya savaşına Osmanlı’nın içinde bulunduğu ittifak devletlerine karşı 1915 yılına kadar Yunanistan’ın harbe katılmasına diğer 15 Türk milletvekilleri ile engel olmuş.
Ve hatıralar Balkan savaşı; kendisi Selanik’tedir. Devlet Savaşı hazır değildir. Ama özellikle İttihat ve Terakki Partisi milliyetçi söylemleri ve tutumları ile kamuoyunu bir savaşa hazırlar. Bir savaş çıkarsa; kurtulacağınıza inanmaktadırlar.
“Balkan Harbi patladı. Fakat biz harbi canla başla istiyorduk. Jöntürkler propagandası ile hepimiz öleceğiz, yahut tam yaşayacağız, diyorduk. ilk bizim ilanı harbimizi bana müjdeleyen Naipli İmam Hasan Efendi verdi. Ben cebimdeki bir mecidiye’ye bahşiş vermiştim. Sonra askere alındım. Ben 30 altın bedeli nakdi vererek vazifemi bedelli ödedim..
Badem çiftliğine kadar gittikten sonra serbest olarak atıma binip evime döndüm. Bir de ne görelim Bulgar geldi çattı ve şehri işgal eyledi. Ne dehşet, ne azimet!. Yerli Rumların tahriki ile Bulgar komitacıları birçok masum ve vatanperver Türklere evlerinden alıp Karaorman Mahallesi’nde götürüp koyun boğazlar gibi kestiler .”
Kobakizade İsmail Hakkı Bey Yunan meclisinde Türk milletvekilidi. Kendisinden başka 15 Türk de vekildir. İçleri parçalanarak Anadolu’nun işgalini izlemektedirler. O günleri söyle anlatıyor
“Atina’da her mecliste münakaşalar dedikodular devam ediyordu.” Yunanlılar tiyatrolarında Türklerle alay ediyorlardı. Bir akşam bizi resmi Vasilikon tiyatrosuna davet ettiler orada Türk heyeti vükelası nın taklitlerini yaparak, sadrazam, şeyhüİslam ve diğer meclisin nargilelerlerini tıkırtatıyorlardı. Telgrafçı filan şehrin sükut eyledigni bildiren telgrafını getirdikçe “gavurun geleceği varsa göreceği de var diyerek hiç istifini bozmuyorlardı.”
Balkan Savaşı’nda ağır bir yenilgi. Allah I Dünya Harbi ve Anadolu’nun Yunanlılar tarafından işgal başlanması.
Ancak Türkiye’de Milli Mücadele başlamış, Anadolu toparlanmış, Yunanlılar yenilgiyi tatmaya başlamışlardı.Bu kısımda da şu bilgileri veriyor
“İskeçeye geldiğimiz vakit bir bahçeli lokantada yemek yiyorduk.” Herkeste bir durgunluk vardı. Rum’a sordum “millette bu sükutun sebebi nedir acaba!” dedim. “Aman sus dedi sen bunu nasıl fark ettin bizim dört ordu Anadolu da imha olundu. Mağlup ve münhezim olduk. işimiz perişan “ dedi vay bu nasıl olur? diye telaş gösterdim ama benimki bu telaşım sevinç ve heyecan telaşındandı.
Artık Trakya muhacirleri Rumlar yalın ayak başı kabak gelmeye başlamışlardı. Bu sırada yine Atina’ya gittim hani Yunan’ın muzafferiyet günü İzmir’i işgal vaktinde de orada bulunmuştum şimdi de denize döküldükleri günde de Atina’da bulundum. Birkaç arkadaş birleşip Pirey’e gittik ne görelim İzmir’den Anadolu’dan gelen çırılçıplak Yunan askerleri”
İsmail Hakkı Bey daha sonra Lozan Antlaşması’nda Yunanistan ile Türkiye arasındaki mübadeleden dolayı Anadolu’ya yerleşir.
Bilal Sürgeç
