Beyin Göçü Konusundaki Araştırmalar, Türkiye için SOS Veriyor –(III)
Son yıllarda Türkiye açısından beyin göçünün durumuna bakıldığında, nitelikli ve iyi eğitim gören gençlerin yurt dışına göç etme potansiyelleri hızlanmıştır. Yapılan araştırmalarda, özellikle yeni mezunlar arasında işsizlik oranlarındaki artış ve çalışanların özlük haklarının tatminkar olmaması, batı ülkelerine beyin göçü akışını tetiklediği görülmektedir. Yeditepe Üniversitesi ve MAK Danışmanlık iş birliği ile gerçekleştirilen 18-29 yaş grubu gençlerle yapılan en kapsamlı “Gençlik Araştırması”nda, gençlerin yüzde 76’sının daha iyi bir gelecek için yurt dışında yaşamak istediği tespit edilmiştir. Ayrıca bu araştırmada, her iki gençten biri mutlu olmadığını ifade etmekte ve yüzde 77’si torpilin yetenekten daha etkili olduğunu belirtmektedir.
Yıllar itibariyle yurtdışına giden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının sayısal verileri
| S/N | Yıl | % (Artış oranı) | Sayı |
| 1 | 1980 | … | 57.785 |
| 2 | 2010 | 4.6 | 60.444 |
| 3 | …… | ……. | …… |
| 4 | 2016 | 14.11 | 69.326 |
| 5 | 2017 | 64.0 | 113.326 |
| 6 | 2018 | 20.6 | 136.740 |
| 7 | 2019 | -37.9 | 84.863 |
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü üzere Türkiye’den göç eden kişi sayısı 2017 yılında, (2016’ya göre yüzde 64’lük artışla) 113.326, 2018’de (2017’ye göre %20.66 artışla) 136.740 olarak kayıtlara geçmiştir. Bu nüfusun yüzde 53,3 ‘ü erkek, yüzde 46,7’si kadındır. (TÜİK verileri)
Bu durumu gören duyarlı milletvekillerince konunun sebeplerinin araştırılması için Meclis’e verilen önerge, iktidar partisine mensup o günün vekillerinin oylarıyla reddedilmiştir.
Her ne kadar burada yurtdışına çıkan insanımızın eğitim durumu, mesleği konusunda detay bilgi yoksa da yaş grubu itibariyle bunların köyden, kentten sıradan insanlar olmadığı bilinmelidir. Bu konuda bir fikir vermesi bakımından 2016-2018 yıllarında Türkiye’den Hollanda’ya iş başvurusunda bulunan T.C vatandaşlarının eğitim durumuna bakmak yeterlidir.
Hollanda Göç ve Vatandaşlık Kurumu (IND) tarafından verilen rakamlara göre Türkiye’den; 2016 yılında 540 kişi, 2017 yılında 780 kişi, 2018’in ilk 11 ayında ise 1020 yüksek eğitimli T.C Vatandaşı, Hollanda makamlarına iş başvurusunda bulunmuştur. Aralarında Aselsan, Havelsan gibi kuruluşlarda çalışan mühendislerin olduğu belirtilmektedir. (6-7 Ocak 2019 Tarihli Gazeteler)
Yurt içindeki olumsuz istihdam koşullarına ilave olarak 1416 sayılı yasa kapsamında yurtdışına yüksek lisans ve doktora eğitimi için Milli Eğitim Bakanlığınca burslu gönderilen öğrencilerin mezuniyetlerini müteakip, mecburi hizmetle yükümlü olmalarına rağmen Türkiye’ye dönmedikleri de bir gerçektir. Bu bağlamda değişik kurumlar (Bakanlıklar, YÖK, TÜBİTAK vb.) adına her yıl 750-1000 civarında öğrenci lisans sonrası eğitim amacıyla yurtdışına gönderilmektedir. Bunun dışında kendi imkanları ile yurtdışında okuyanlara ilişkin son yıllara ait ne TÜİK’te ne de YÖK’te istatistiki bilgiye rastlanmamıştır. Oysa Ülkemizde yetişen endemik bitkiler olarak belirlenmiş olan: Çiğdem, Ters Lale, Datça Hurması, Ihlamur vb. bitkilerin yurtdışına çıkışının yasak olduğu ancak, yetişmiş beyinlerin, kalifiye insanların yurtdışına çıkışları konusunda hiçbir tedbirin ve de verinin tutulmaması oldukça düşündürücüdür… Bu konuda UNESCO’nun 2009-2010 verilerine göre, yurtdışına öğrenci gönderen ülkeler arasında Çin 697.000 öğrenci ile birinci, Türkiye 57.400 öğrenci ile 5. sırada yer almaktadır.
Burslu statüde gidenler, eğitimlerini tamamlayıp yurda döndüklerinde yurtdışında burslu geçirdikleri sürenin iki katı zorunlu hizmete tabi tutulmaktadır. Ancak lisans sonrası (Yüksek Lisans, Doktora) eğitim için gönderilen öğrencilerin mezuniyet sonrası %30’nun geri dönmediği belirtilmektedir.
Gerek özel öğrenci statüsünde gerekse resmi burslu olarak yurtdışına gönderilen öğrencilerden Türkiye’ye dönmeyenler azımsanmayacak sayıdadır. Ve bunların bulundukları ülkelerde iş kurdukları veya çalıştıkları üniversitelerde/kurumlarda önemli başarılara imza attıkları günlük gazetelere konu olmaktadır. Yukarıda verdiğimiz isimlere ilave, sadece ABD’de bilgi teknolojileri konusunda yönetici olan ve kendi şirketlerini kuran vatandaşlarımızdan (liste uzun) bazıları…
ABD’de Yönetici Konumundaki Türklerden Bazıları
1. İSMAİL SEBE, Bilgisayar Mühendisi, Google’da Teknik Müdür.
2. GÜNGÖR POLATKAN, Twitter’da akıllı algoritmaların tasarımı üstüne çalışıyor.
3. İBRAHİM OKUYUCU, Twitter Büyüme Bölümü’nün Teknik Müdürü
4. AYŞEGÜL İLDENİZ, Intel Başkan Yardımcısıydı, Silver Spring Networks’de CEO oldu
5. BARIŞ GÜLTEKİN, Google Now ürün Yönetim Direktörü…
ABD’de Şirket Kuran Türklerden Bazıları
1. ALİ HANTAL Mezun.com Kurucusu ve VR Masters Kurucusu
2. ARDA ÜNSAL Nevotek Kurucusu ve CEO’su
3. RIFAT OĞUZ Sinemia Kurucusu ve CEO’su
4. BABÜR ÖZDEN Maana Kurucusu ve CEO’su
5. DEVRİM YAŞAR Koding Kurucu Ortak ve CEO’su…
Dr. Kadir Çetin
(Devamı Haftaya Cumartesi)
