Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) İnteraktif Reklamcılık Bürosu (IAB) verilerine dayandırarak yapılan hesaplamaya göre; son 10 yıl içinde Beyin Göçü sebebiyle Türkiye’nin kaybı 230 Milyar Dolardır. (İstanbul Havalimanı’ndan yedi adet yapılabilir)
Diğer taraftan, üstün düşünme kapasitesine sahip bizim insanlarımızın da içinde bulunduğu, ABD’de bilim insanı ve mühendislerin yüzde 12’si, doktorların yüzde 23’ü (bunların 1250’si Türk) ve bilgisayar teknolojisinde çalışanların yüzde 43’ten fazlası yabancı ülke doğumludur. Türkiye olarak beyin göçü ile biz 230 milyar Dolar kaybederken, ABD’nin bilim ve teknolojide dünya lideri konumunu korumasının sırrı, işte bu yabancı ülkelerin yetiştirdiği üstün beyin gücüne dayanıyor olsa gerek…
Giden her beyin Türkiye için;
➢ Yüksek teknolojide gerileme demek.
➢ Bilim üretiminde, AR-GE’de duraklama ve düşüş demek…
➢ Kamu hizmetinde, sağlıkta, eğitimde kalite kaybı demek…
➢ İnsani gelişmişlik endeksinde geri kalmışlık demek…
Sonuç ve Öneriler
Araştırmalar, beyin göçünün ekonomik-sosyal ve kültürel olarak ciddi sonuçlar doğurduğunu ortaya koymaktadır. Bu bağlamda;
1. Göçe maruz kalan insanlar gittikleri ülkelerin kalkınmasına ve zenginliğine önemli katkıda bulunurlar. Göç alan gelişmiş ülkeler daha fazla gelişir, göç veren ülkeler fakirleşir, yetenekli beşeri potansiyel açısından kuraklaşır, çölleşir.
2. Göç veren ülke, kendi vatandaşının yabancı bir ülkede geliştirdiği teknolojiyi yüksek maliyete satın almak durumunda kalır. (Prof.Dr. Uğur Şahin sahibi olduğu “BioNTech” firmasının geliştirdiği aşı vb.)
3. Üstün düşünme becerisi olan insanlarını kaybettiği için göç veren ülkede eğitim düzeyi düşer ve sorunlar katmerlenir.
4. Göç alan ülkeler özgürlükleri artırır ve eğitimde seviyeyi daha da yükseltirler,
5. Beyin göçü veren ülkeler; Hindistan, Pakistan, Çin, Filipinler, Cezayir, Fas, Tunus, İran, Mısır, Nijerya…Maalesef Türkiye’de beyin göçü veren ülkeler arasındadır. Bu toprakların yetiştirdiği ve dünyanın farklı noktalarında kalıcı başarılara imza atan, bilimsel çalışmalar yapan binlerce bilim insanımız bulunmaktadır.
Öneriler
1. Öncelikle “Beyin Göçünün” sebepleri belirlenmeli ve ona göre önlemleri alınmalıdır.
2. Kariyerinin tamamını yurt dışında geçiren alanında uzman Türkiye menşeli araştırmacılar, laboratuvar destekleri, veri işbirlikleri, araştırma fonları ve veri bazlı politika çalışmaları ile Türkiye araştırma ortamına katkı sağlamaya teşvik edilmeli.
3. Kalanlar, araştırma ve konferans fonları veya işbirliği projeleri ile yurt dışındaki Türkiye menşeli araştırmacılarla bağlantı kurmaya teşvik edilmeli.
4. Zeki çocuklar belirlenerek özel, proje tabanlı eğitime tabi tutulmalı ve gelecekleri güvence altına alınmalı. (Özel insanlara özel politika geliştirilip uygulanmalıdır)
5. Eğitim sistemine siyasi değil, ahlaki ve ilmi olarak yaklaşılmalı.
6. Anaokulundan başlayarak Moral Değerler Eğitimi (ahlak) verilmeli.
7. Eğitimciler (akademik camia dahil) kaliteli bir eğitimden geçirilmeli.
8. Bilime ve Ar-Ge’ye ayrılan kaynaklar artırılmalı,
9. Yönetimde, nepotizme son verilerek ehliyet ve liyakat esas alınmalı…
10. İnsanların kendi ülkelerinde kalarak da başarılara imza atabilecekleri ortamlar oluşturulmalı.
11. Bütün bunların üstünde ve öncesinde yargı bağımsızlığı sağlanarak, her vatandaşın temel hak ve özgürlükleri güvence altına alınmalı ve özgürce düşünme ve düşündüğünü ifade etme hürriyeti sağlanmalı. Zira “Düşündüğünü söylemekten korkmaya başlarsa bir kişi, düşünmekten de korkmaya başlar.”
12. Gençlere ve çocuklara bilim desteği veren bağımsız TÜBİTAK benzeri kurumlar olmalı.
13. Asıl önemlisi ise her alanda olduğu gibi devlet yönetiminde de görev üstlenecek idealist ve liyakat sahibi insan noksanlığımız giderilmeli. Bu da toplumu kuşatacak, kısır siyaseti aşmış devlet adamlarının çabaları ve onların model duruşlarıyla gerçekleşir.
Beyin Göçü konusunu üstat Cemil Meriç’in şu sözü ile bitirelim. “Kıymet bilmeyen milletlerde kıymet yetişmez ve kıymet bilmeyen milletlerin kıymeti olmaz.”
Kaynakça:
1- DEİK (Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu) Uluslararası Yüksek Öğretim ve Türkiye’nin Konumu Eğitim Ekonomisi İş Konseyi Raporu, İstanbul, Mart 2013.
3-https://www.anayasa.gen.tr/degersizlesme.htm
Dr. Kadir Çetin
