Köşe Yazıları

Kaçırılan Tarihi Fırsatlar

1720 li yıllarda Osmanlı İran savaşlarının başlatıcı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa İran’daki karışıklıktan istifade ederek Afganistan’da kurulan hanlıklar İran’ı istilasından yararlanmak için bu ülkeye savaş açtı. İran’ın büyük bir kısmına Afganlılar’ın istilasına düştü. Rusya İran’ı işgale başladı. Osmanlı İran’a karşı kalıcı bir zafer elde edemedi. Hatta cephelerdeki başarısızlık yüzünden Patrona Halil isyanı meydana geldi. İran savaşları çeyrek asır sürdü.İran’ı, Afgan istilasından kurtaran Kaçar Türklerinden büyük bir cihangir olan Nadir Şah’tı. O, Afgan istilasına son verdiği gibi Afganistan’ı da ele geçirdi. Delhi’ye kadar olan Hint topraklarına hakim oldu. Osmanlı ile ittifak yapsaydı Rusya’yı Kafkaslarda söküp atabilirdi. Osmanlı ile barış için koyduğu şartlardan biri Caferi mezhebinin 5 mezhep olarak kabulü edilmesiydi. Osmanlı uleması buna şiddetle karşı çıktı.

Halbuki Osmanlı Devleti İran’la ittifak yapsa sürekli mücadele ettiği Rusya ve Avusturya’ya karşı zaferler elde edebilirdi, mezhep çatışmaları sonaerecekti. Rusya Kafkasları ele geçiremeyecek Hazar Denizi yarısınaa hakim olmayacak İngilizler Hindistan’a hakim olmayacaktı. Belki de Osmanlı Yemen’de savaşmayacaktı. Bugünkü Irak faciası yaşanmayacakı. Yine Suriye faciası yaşanmayacaktı. Bu gerçeği o gün gören kişi çok değerli bir devlet adamı olan Koca Ragıp Paşa idi. Padişah I. Mahmut’a gönderdiği mektupta şunları yazıyordu

“Bizim mütereddit ulemamıza karşı hak mezhep 4’tür. Lakin padişahımızın hükmü cari olduğu yerlerde padişahın Hanefi mezhebinde olmasına binaen dört mezhepten olanların davalarını Hanefi mezhebi üzere içtihat ederler ve hükmü ve hüküm verirler. Caferi mezhebi tastik olursa yine Osmanlı ülkelerinde Hanefi mezhebi cari olur. Bu tasdik lafzı murad bir şeydir. Bunun için 30 seneden beri Anadolu harap ve nice yüzbin Müslüman telef olup hazine boşanmıştır. Devletin Nemçe ve Moskova gibi düşmanı zuhur etti ve şimdi yine(h.1155|m.1742) Acem ancak mezhep kavgası için sefer açtı. Kuru bir söz ile böyle zarurete şeri müsaadesi vardır. Zarar-ı amadan zarar-ı has evladır,”

Bunu haber alan meşhur Darussaade ağası Hacı Beşir ağa ki I.Mahmut üzerinde bir sözü iki olmazdı. Ragıp Paşa’yı tektir ederek “bir daha bu kelâmı ağzına alma! Mademki Ben hayattayım dört mezhebe beşinci mezhep ilave ettirmem” demişti. (smail Hakkı Uzunçarşılı Osmanlı Tarihi, 4 cilt,shf 307, 308)

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

Başa dön tuşu