KALKINMA PLANLARI VE KAMUDA İNSAN KAYNAĞI YÖNETİM MODELİ (Liyakat Sistemi)

Bilindiği üzere Beş Yıllık Kalkınma Planları meclis kararı olarak yayımlanmaktadır. Mevcut iktidarın 2014-2018 ve 2019-2023 yıllarını kapsayan 10. ve 11. Beş Yıllık Kalkınma Planları da Türkiye’de kamu sektörü için emredici ve özel sektör için ise yol gösterici üst politika belgeleri olarak arşivdeki yerini almıştır. Bu anlamda kamuda “İnsan Kaynaklarına” ilişkin 10. ve 11. Beş Yıllık Kalkınma Planlarında nelere yer verilmiş diye baktığımızda, karşımıza çok önemli düzenlemelerin yapılması gerektiği gerçeği çıkmaktadır.

​10. Planda 377 ve devamı maddelerin ana başlığı “Kamuda İnsan Kaynakları” olarak belirtilmiş ve “Durum Analizi” başlığı ile verilen 378. Maddede; …”Kamuda istihdam türleri arasındaki farklılıkların giderilmesi, liyakata dayalı ve objektif işe alma ve terfi sisteminin oluşturulması, kısmi zamanlı çalışma imkanlarınıngeliştirilmesi, performans değerlendirme sisteminin oluşturulması… Kamu çalışanlarının kariyer planlaması ve hizmet içi eğitim faaliyetlerine erişiminin artırılarak niteliğinin yükseltilmesi ihtiyacının devam etmekte olduğu vurgulanmıştır.

​Bu tespitler fevkalade isabetli tespitlerdir. Şimdi bu tespitlerden hareketle yapılması gerekenlere ilişkin ortaya konmuş olan hususlara bakalım. Yani ne nasıl yapılırsa, kamuda işi ehline verip, doğru kişiyi doğru yerde istihdam ederek insanımızın beklentisi olan kaliteli hizmetin üretilmesi ve çalışanın performansını artırarak onu verimli hale getirme imkanı yakalanır. Bu hususların da 10. planda isabetle ve açıkça belirtildiği görülmektedir. 

“Amaç ve Hedef” başlığı ile verilmiş olan 379.maddede: Kamu sektöründe işe alımdan emekliliğe kadar bütün süreçlerde hizmet kalitesi ve personel verimliliğinin yükseltilmesi temel amaç olarak belirtilirken; 380’ninci maddede: Hizmet içi eğitim uygulamalarının yaygınlaştırılması suretiyle kamu personelinin bilgi ve beceri düzeyinin artırılması, kamu insan kaynakları süreçlerinde liyakatin temel alınması, uygun kurumlardan başlanarak esnek çalışma biçimlerinin yaygınlaştırılması ve işlevsel bir performans değerlendirme sisteminin geliştirilmesi hedef olarak ortaya konmuştur.

Planda “Politikalar” başlığı ile verilen 381’den başlayan ve 388’e kadar olan maddelerde kamu sektöründe daha kaliteli hizmetin verilebilmesi için nelerin yapılması gerektiği adım adım belirtilmiştir. Bunlar arasında en dikkat çekici olan maddeler şüphesiz; 

-“Kamu sektöründe hizmet kalitesi ve personel verimliliğini yükseltecek bir insan kaynağı yönetim modelinin oluşturulacağı,

-“Kamu sektöründe işe alım ve terfi süreci liyakat, şeffaflık, nesnellik, kurallılık temelinde iyileştirilecek, çalışanların niteliklerine uygun kariyer planlamasının yapılacağı,

-“Kamu personelinin verimliliğinin artırılması amacıyla etkin bir performans sisteminin oluşturulacağı ve hizmet, personel, ücret ilişkisinin daha sağlıklı hale getirileceğine ilişkin maddelerdir.

Diğer taraftan aynı başlıkla (Kamuda İnsan Kaynakları) verilen 11. Beş Yıllık Kalkınma Planında da konu değerlendirilmiş ve “Amaç” alt başlığını taşıyan 803 numaralı madde; “Topluma kaliteli hizmet sunan, değişen koşullara uyum yeteneği yüksek ve daha verimli bir kamu personel sistemi oluşturulması…” şeklinde düzenlenmiştir. Bu başlık altında; 

Madde: 804.1. “Kamu personeline ilişkin kamu hizmetlerinin sunumunda etkinliği, verimliliği …artırmaya yönelik hukuki düzenlemeler yapılacaktır.

Madde: 805.1. Kamu kurum ve kuruluşlarındaki personel birimlerinin insan kaynakları yönetimi anlayışıyla yapılandırılması ve bu birimlerin kapasitesinin güçlendirilmesi sağlanacaktır.” ifadelerine yer verilmiştir.

Yukarıda da belirtildiği üzere üst politika belgelerinden olan “Beş Yıllık Kalkınma Planları” kamu için emredici nitelikte olduğuna göre kamu yönetiminde kaliteli hizmetin verilmesi için öngörülen “İnsan Kaynağı Yönetim Modeli” ne 2014-2018 yıllarını kapsayan 10. ne de 2019-2023 yıllarını kapsayan 11. Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde gerçekleştirilmiştir. 10. BYKPbitmiş, 11.BYKP kapsadığı 4 yıl arkada kalmış ve 2023’ün ilk 7 ayı da bitmiş, planlarda aşağı yukarı aynı ifadelerle yer verilen kamuda nitelikli elemanların istihdamı, yönetim kademelerinin işin ehli olan personelle tanışması ve de toplumun beklentisi olan kaliteli hizmetin sunumu ne zaman mümkün olacaktır?

Bekliyoruz…

Kaynakça; 

1- 10. BYKP (2014-2018)

2- 11. BYKP (2019-2023)

​​​​​​​​Dr. Kadir ÇETİN