21. Yüzyılın ilk çeyreğinin bitimine iki kala Türkiye açısından beyin göçünün durumuna bakıldığında, ülkemizin kalkınmasında motor görevi görecek nitelikli ve iyi eğitim gören gençleri,uygulanan yönetim anlayışı ile batı ülkelerine göndermiyor, adeta kovuyor ve kovalıyoruz.
Yönetimde; beş temel ilke olan adalet, ehliyet, istişare, emanet ve maslahat (toplum çıkarını önceleme) ilkeleri çalıştırılmıyor… Sonuçta kaybeden Türkiye oluyor… Yetişen parlak beyinleri batıya kaptırıyoruz… Bugün başta ABD olmak üzere Batı ülkelerinde yüzlerce vatandaşımız bulundukları ülkelerin ekonomisine büyük katkılarda bulunuyor… Örnek olması bakımından buruda bazı vatandaşlarımızın yaptığı çalışmaları ve isimlerini paylaşmak istiyorum.
1- Osman Kibar; SAMUMED şirketinin kurucusudur. Osman Kibar, üç Türk ortağı ile kurduğu bio teknoloji şirketi SAMUMED ile dünyanın konuştuğu adam. İş dünyasının en çok okuduğu Forbes dergisine kapak oldu ve kapakta “Bu adam yaşlanmayı geri çevirebilir mi?” ifadesine yer verdi. 16 milyar dolarlık değere ulaşan şirketin yatırımcıları arasında Ali Sabancı, Ergun Özen gibi isimler var… (Bir karşılaştırma yapmak için 2021yılı THY’nin piyasa değeri 2,8 milyar dolar…)
2- Prof.Dr. Uğur Şahin ve eşi Dr. Özlem Türeci; Piyasa değeri 20 milyar Euro olan BioNTech şirketinin kurucu ortağıdır. Almanya’nın en zengin 100 kişisi arasında yer almaktadır.
3- Prof.Dr. Aziz SANCAR; Kuzey Karolina Üniversitesi’nde öğretim üyesi. Hücrelerin hasar gören DNA‘ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde 2015 Nobel Kimya Ödülü‘nü kazanmıştır.
Diğer taraftan, Ergün Kırlıkova (ABD’de F-35 uçaklarının görünmezlik malzemesinin tek tedarikçisi), Prof.Dr. Kemal KARPAT, Muzaffer Sherif, Prof. Dr. Selçuk ŞİRİN, Prof.Dr. Mehmet TONER, Prof.Dr. Feryal ÖZEL, Prof.Dr. Neva Çifçioğlu, Prof.Dr. Aydoğan Özcan, Prof.Dr. Ali ERDEMİR, Prof.Dr. Utkan DEMİRCİ, Prof.Dr. Murat GÜNEL, Prof.Dr. Mehmet Öz, Prof.Dr. Gökhan Hotamışlıgil ilk etapta aklımıza gelen isimler…
Bugün de her 3 gençten 2’si yurtdışında yaşamak istiyor. Beyin göçü had safhada… Türkiye’de çalışma ortamı bulamamış olan burada isimleri bulunan ve bulunmayan onlarca vatan evladının her birisinin Türkiye’den ayrılışının mutlaka bir hikayesi var. Bu hikayelerden birisini, Prof.Dr. Neva Çifçioğlu’nun hikayesini paylaşmak isterim.
Bir Beyin Göçü Hikayesi
Ankara Tıp Fakültesi’nde asistan iken “astım hastalığı” hakkındaki tezini, Bölüm başkanı olan hocası herkesin gözü önünde yırtıp çöpe atmış. Çifçioğlu’nun o çöpe atılan tezi, birkaç yıl sonra tıp dünyasının üç büyük bilimsel dergisinden birinde yayımlanmış. Çifçioğlu, Ankara’da doçentliğini alamadığı için Finlandiya’ya gitmiş ve orada Doçentlik unvanı alan ilk Türk olmuş.
Finlandiya’da bakteri çalışmaları yaparken Bilkent Üniversitesi Rektörü ve Genetik Bölümüne başvurarak “Gelin bunu birlikte yapalım, patenti Türkiye’ye ait olsun” önerisini yapmış. Gelen yazılı yanıtta “Siz galiba iş arıyorsunuz” deyip kabul etmemişler. Hacettepe Tıp Fakültesi de “Bu bizi aşar” demiş. Hasrete dayanamayıp Türkiye’ye dönmüş ve Başkent Üniversitesi’nde çalışmaya başlamış. Kendisine mikrobiyoloji kliniğinde 9 ay boyunca dışkı tahlili yaptırmışlar. Sonunda Finlandiya’daki profesörü “Sen orada ziyan oluyorsun” diyerek isyan etmiş ve Türkiye’ye onu almaya gelmiş.
Neva Çifçioğlu’nun kendi ağzından dinleyelim…
”Bana yurt dışında Everest’in tepesine bayrak diken kadın gözüyle bakıyorlar, ama bugüne kadar hiçbir Türk yetkilisinden tebrik almadım. Sadece bir kişi, nasıl oldu bilmiyorum, “İskandinav Tıp Ödülü”nü kazandığım zaman, Ziraat Bankası eski Genel Müdürü bir tebrik kartı gönderdi, halâ saklarım.” diyor bu değerli Türk Bilim Kadını…
Türkiye’de siyasal ve sosyal alanlarda sorumluluk üstlenmiş yöneticilerin yurtdışında önemli başarılar elde etmiş insanımıza ilgisizliğine karşılık, Finlandiya’nın bu konuda vatandaşlarına karşı gösterdiği ilgiye bir örnek olması bakımından sözü burada değerli arkadaşım Mustafa Karaşahin’e bırakıyorum…
“Oğlum, Türkiye’de lisans eğitimini tamamladıktan sonra lisansüstü eğitim için Finlandiya’yada bir üniversiteden kabul aldı. Lisansüstü eğitimini orada tamamladı. Orada kaldığı süre zarfında Finlandiya vatandaşlığına da kabul edildi. 2019 yılında Türkiye’ye döndü ve bir devlet kurumunda işe başladı… İstisnasız her altı ayda bir Finlandiya’da yurtdışındaki vatandaşlarından sorumlu kuruluş oğluma bir mektup göndererek herhangi bir sıkıntısının olup olmadığını soruyor. Bunu Finlandiya vatandaşı olduğu için yapıyor anlaşılan… Bu da doğal olarak Finlandiya dışında yaşayan Finlandiya vatandaşlarının ülkelerine olan bağlılığını ve güvenini artırıyor… Oğlum, zaman zaman bana, ‘Keşke ülkemiz de aynı şekilde bir tavır gösterse ne iyi olur. Finlandiya’da 7 yıl kaldım, beni devlet adına hiç arayıp soran olmadı. Ülkemi çok sevdiğim için buraya döndüm. Finlandiya’da insanlar gerçekten mutlu ve hak ettiğinin dışında bir şeye sahip olamıyor. Yarış eşit şartlarda gerçekleşiyor.” diye de hatırlatmada bulunuyor.
Biz yurtdışına çıkmış insanımıza karşı son derece ilgisiziz ve halk tabiriyle “Saldım çayıra, Mevlam kayıra.” mantığı ile yaklaşıyoruz… Bu yaklaşım da doğal olarak yurtdışındaki insanımızın ülkemize olan ilgisini ve bağlılığını örseliyor…(Devamı Haftaya Cumartesi)
Dr. Kadir Çetin
