İSTANBUL (AA) - Dünya genelinde enflasyon-resesyon ikileminin devam ettiği süreçte ABD'nin yakın ticaret ortaklarına tarife uygulamasında yaptığı ayarlamalar, ülkelerin ekonomi politikaları oluşturmasında öngörülebilirliği azaltırken, yatırımcıları ise temkinli bir duruş sergilemeye sevk ediyor.
ABD Başkanı Trump, Meksika ve Kanada'dan ithal edilen mallara yüzde 25 gümrük vergisi uygulanmasına yönelik 4 Mart'ta yürürlüğe giren kararnamede değişiklik yaptı. Bu kapsamda, ABD-Meksika-Kanada Anlaşması (USMCA) ile uyumlu mallar, 2 Nisan'a kadar Meksika ve Kanada'ya yönelik tarifelerden muaf tutuldu.
Düzenlemeyle, USMCA gerekliliklerini karşılayan otomobiller de tarifelerden muaf tutulan ürünler arasında yer alırken, Kanada menşeli potasa (çiftçilerin kullandığı gübre) uygulanan gümrük vergisi oranı ise yüzde 10'a düşürüldü.
Söz konusu düzenlemeleri imzalamasının ardından açıklamalarda bulunan Trump, alüminyum ve çelik için uygulanacak tarifelerin değişmeyeceğini belirterek, bunların gelecek hafta yürürlüğe gireceğini söyledi.
Öte yandan, Kanada Başbakanı Justin Trudeau, ABD'nin Kanada'ya uyguladığı yüzde 25 gümrük vergilerine ilişkin, "Öngörülebilir gelecekte ABD tarafından başlatılan bir ticaret savaşında olmaya devam edeceğimizi teyit edebilirim." dedi.
Trump'ın ABD'nin ticari partnerlerine yönelik uyguladığı tarifelerin, ülkede enflasyonla mücadeleyi sekteye uğratabileceğine ilişkin endişeler varlığı korurken, bugün açıklanacak tarım dışı istihdam verisi ile Fed Jerome Powell'ın Chicago Üniversitesi'nde düzenlenecek Para Politikası Forumu'nda yapacağı açıklamalar yatırımcıların odağında bulunuyor.
Analistler, tarım dışı istihdam verisinin tarife gündemiyle ilerleyen ABD ekonomisine ilişkin daha fazla bilgi verebileceğini belirterek, önceki açıklamalarında politika duruşunu ayarlamada acele etmeyeceklerini bildiren Powell'ın, bugün yapacağı konuşmada Bankanın projeksiyonlarına dair ipuçları aranacağı kaydetti.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Fed'in yılın ilk yarısında faiz indirimine gideceğine yönelik beklentiler öne çıkıyor.
Öte yandan, ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, New York Ekonomi Kulübünde (ECNY) yaptığı konuşmada Trump yönetiminin finansal düzenlemeleri daha verimli, etkili ve uygun şekilde uyarlanmış hale getirmeyi amaçlamadığına dikkati çekti.
Amerikan halkı için çalışmayan uluslararası ekonomik ilişkilerin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini vurgulayan Bessent, tarifelerle de bunun amaçlandığını kaydetti. Bessent, sadece ABD'nin ihracatına uygulanan tarifeler değil, tarife dışı engeller, ihracatçılara haksız yere ceza uygulayan yasalar, küresel rekabeti ve ücretleri baskılayan hükümet politikaları ile sürekli ticaret fazlasına olanak tanıyan döviz manipülasyonu gibi bir dizi kriter çerçevesinde kötü aktörleri tespit ettiklerini bildirdi.
Bessent, tarifelerin enflasyonist olup olmadığına ilişkin yöneltilen soruya, "Eğer tek seferlik bir fiyat ayarlamasıysa, hiçbir şey tarifelerden daha geçici değildir." cevabını verdi.
Fed yetkililerinin açıklamaları da takip edilirken, Atlanta Fed Başkanı Raphael Bostic, Fed'in yaz aylarına kadar faiz oranları konusunda sabırlı olması gerektiğini söyledi.
Trump'ın politikalarının ekonomiyi nasıl etkileyeceği konusunda netlik kazanmasının birkaç ay sürebileceğini belirten Bostic, yetkililerin faiz oranlarını en azından ilkbahar sonuna kadar sabit tutabileceğini kaydetti.
Bu arada, Trump, Stratejik Bitcoin Rezervi ve ABD Dijital Varlık Stokunun kurulmasına yönelik kararnameye imza attı. Beyaz Saray Yapay Zeka ve Kripto Çarı David Sacks, yaptığı paylaşımda, Trump'ın Stratejik Bitcoin Rezervi ve Dijital Varlık Stoku oluşturma sözünü yerine getirdiğini belirtti.
Makroekonomik veri tarafında ise ABD'de ilk kez işsizlik maaşı başvurusunda bulunanların sayısı 1 Mart ile biten haftada 221 bine gerileyerek piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti.
İşsizlik maaşı başvurularındaki düşüşe rağmen, ABD ekonomisindeki yavaşlama korkuları devam etti.
Açıklanan veya onaylanan işten çıkarmaların kaydını tutan danışmanlık şirketi Challenger, Gray & Christmas'ın verileri ise ABD merkezli işverenlerin duyurduğu işten çıkarmaların, federal hükümetteki işten çıkarmalar, iptal edilen sözleşmeler, ticaret savaşı korkuları ve iflasların etkisiyle şubatta bir önceki aya göre yüzde 245 artarak 172 bin 17'ye yükseldiğini ortaya koydu.
ABD'nin dış ticaret açığı da ocakta aylık bazda yüzde 34 artışla 131,4 milyar dolara ulaşırken, tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü.
Kurumsal tarafta ise yarı iletken üreticisi Marvell Technology'nin beklentilere paralel olan gelir tahmininin yapay zeka altyapısına yapılan harcamalar konusunda yatırımcıları tedirgin ederken, çip hisselerinde düşüş izlendi. Buna göre, Marvell Technology'nin hisseleri yüzde 19,8, Broadcom'un hisseleri yüzde 6,3, Nvidia'nın hisseleri yüzde 5,7 ve Advanced Micro Devices'ın hisseleri yüzde 2,8 geriledi.
Bu gelişmelerle, ABD'nin 10 yıllık tahvil yüzde 4,26 seviyesinde bulunurken, dolar endeksi dün yüzde 1,6 azalışla 103,8'e inerek Kasım 2024'ten bu yana en düşük seviyesine gerilemesinin ardından, yeni güne yatay seyirle 104'ten başladı.
Altının ons fiyatı ise dün yüzde 0,5 düşüşle 2 bin 909 dolardan kapanırken, şu sıralarda yüzde 0,1 artışla 2 bin 910 dolardan işlem görüyor.
Brent petrolün varil fiyatı ise güne önceki kapanışın yüzde 0,2 üzerinde 69,3 dolardan başladı.
New York Borsası'nda dün, S&P 500 endeksi yüzde 1,78, Nasdaq endeksi yüzde 2,61 ve Dow Jones endeksi yüzde 0,99 değer kaybetti. ABD'de endeks vadeli kontratlar güne pozitif bir seyirle başladı.
Avrupa borsalarında dün İngiltere hariç pozitif bir seyir izlenirken, gözler bugün Avro Bölgesi'nde büyüme verilerine çevrildi.
Avrupa Merkez Bankası (ECB), dün üç temel politika faizini 25 baz düşürdü. Buna göre, ECB banka mevduat faiz oranını yüzde 2,75'ten 2,50'ye indirdi. Banka, refinansman faizi ve marjinal borçlanma faizini de 25 baz puan düşürerek sırasıyla yüzde 2,65 ve yüzde 2,90'a çekti.
Böylece, para politikasına yönelik yılın ikinci toplantısında refinansman faizi ve marjinal fonlama faizi için Mart 2016'dan, mevduat faizi için de Eylül 2019'dan bu yana altıncı indirim yapılmış oldu.
Öte yandan ECB Başkanı Christine Lagarde, faiz kararının ardından düzenlenen basın toplantısında değerlendirmelerde bulundu.
Avro Bölgesi'nde imalat sanayisinin ekonomik büyümenin önünde engel teşkil ettiğini dile getiren Lagarde, bunun yanında iş gücü piyasasının sağlamlığını koruduğunu ve işsizlik oranının tarihsel olarak düşük seviyede olduğunu vurguladı.
Lagarde, "Belirsizlik, yatırımları engelliyor. Ticaret gerilimleri, büyümeyi düşürebilir." dedi.
Ekonomik büyüme üzerindeki risklerin aşağı yönlü olduğunu aktaran Lagarde, küresel ticarette gerilimlerin büyümeyi aşağı yönlü baskılayacağını kaydetti.
Lagarde, daha fazla savunma ve altyapı yatırımlarının Avro Bölgesi'nde büyümeyi artırabileceğini dile getirerek, bunun aynı zamanda enflasyon için de geçerli olduğunu söyledi.
Avrupa Birliğinin (AB) ABD ile gümrük tarifeleri müzakerelerine "güçlü pozisyonda" girmesi gerektiğini belirten Lagarde, gümrük tarifelerinin ekonomi için olumsuz olduğunu söyledi.
Diğer taraftan, Rusya-Ukrayna Savaşı'nda barış sağlanmasına ilişkin haber akışı bölge genelinde yakından takip edilirken, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ukrayna'da barışa güç yoluyla ulaşılmasının ABD'nin de çıkarına olduğunu belirterek, AB'nin bu ülkeye desteğinin kilit önemde olduğunu söyledi.
Dün, Almanya'da DAX 40 yüzde 1,47, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 0,29 ve İtalya'da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 0,68 değer kazanırken, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,8 geriledi. Avrupa'da endeks vadeli kontratlar yeni güne karışık bir seyirle başladı.
Asya borsalarında ise karışık bir seyir önce çıkarken, Trump'ın tarifelere ilişkin açıklamaları takip ediliyor.
Çin'de ekonomi yönetimi, ABD Başkanı Donald Trump'ın yeni iktidar döneminde tarife artışlarıyla tırmanan ticaret savaşına ve diğer ekonomik belirsizliklere karşı büyümeyi destekleyecek ekonomik stratejileri, maliye ve para politikalarını uygulamaya hazır olduğunu bildirdi.
Ticaret Bakanı Vang Vıntao, Çin ile ABD arasında ticaret savaşının kazananının olmayacağını belirterek, "Eğer ABD, (ticaret savaşı yürüterek) yanlış yolda ilerlemek istiyorsa, Çin de aynı şekilde karşılık verecektir. Baskı ve tehdit Çin'e karşı işe yaramaz, Çin'i korkutamaz. Ülkemizin çıkarlarını koruma kararlığımız değişmeyecektir." dedi.
Japonya Maliye Bakanı Katsunobu Kato ise, yetkililerin döviz piyasasındaki aşırı hareketlere karşı uygun önlemleri alacağını söyledi. Faiz oranlarının artırılması beklentileri hakkında konuşan Kato, para politikalarının belirlenmesinin Japonya Merkez Bankasına (BoJ) bağlı olduğunu söyleyerek, "BoJ'un, hükümet ile yapılan mutabakata dayanarak politika yürütmesini bekliyoruz." dedi
Söz konusu gelişmelerle kapanışa yakın Japonya'da Nikkei 225 yüzde 2,3, Güney Kore'de Kospi yüzde 0,4 değer kaybederken, Çin'de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,1 ve Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 0,7 yükseldi.
Yurt içinde dün alış ağırlıklı bir seyir izleyen Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, günü yüzde 2,65 değer kazanarak 10.459,08 puandan tamamladı.
Dün, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını 250 baz puan düşürerek yüzde 42,50'ye çekti.
Enflasyonun ana eğilimi ocak ayındaki artış sonrasında şubat ayında gerilediği belirtilen karar metninde, "Bu dönemde temel mal enflasyonu görece düşük seyrini korurken, hizmet enflasyonu ocak ayına özgü artışın ardından yavaşlamıştır. Yurt içi talep dördüncü çeyrekte öngörülenin üzerinde olmakla birlikte, enflasyondaki düşüşü destekleyici seviyelerde seyretmiştir." ifadeleri kullanıldı.
Metinde, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışları iyileşme eğilimi sergilemekle birlikte, dezenflasyon süreci açısından risk unsuru olmaya devam ettiği ifade edilerek, para politikasındaki kararlı duruşun yurt içi talepte dengelenme, Türk lirasında reel değerlenme ve enflasyon beklentilerinde düzelme vasıtası ile dezenflasyon sürecini güçlendirdiği aktarıldı.
Dolar/TL, dün yatay seyrederek 36,4030'dan kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında yüzde 0,2 artışla 36,4910 seviyesinden işlem görüyor.
Analistler, bugün yurt içinde TCMB Piyasa Katılımcıları Anketi, hazine nakit dengesi, yurt dışında ise ABD'de Fed Başkanı Powell'ın konuşması, tarım dışı istihdam ve Avro Bölgesinde büyüme verilerinin takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 10.500 ve 10.600 puanın direnç, 10.200 ve 10.000 seviyelerinin destek konumunda olduğunu kaydetti.
Piyasalarda bugün takip edilecek veriler şöyle:
10.00 İngiltere, şubat ayı konut fiyat endeksi
10.00 Almanya, ocak ayı fabrika siparişleri
10.00 Türkiye, mart ayı TCMB piyasa katılımcıları anketi
13.00 Avro Bölgesi, 4.çeyrek Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)
16.30 ABD, şubat ayı tarım dışı istihdam
16.30 ABD, şubat ayı işsizlik oranı
16.30 ABD, şubat ayı ortalama saatlik kazançlar
17.30 Türkiye, şubat ayı hazine nakit dengesi
20.30 Fed Başkanı Jerome Powell'ın konuşması
Muhabir: Ali Canberk Özbuğutu