İSTANBUL (AA) - Tarife cephesindeki gelişmeler piyasalar tarafından yakından takip edilirken, ABD'nin çelik ve alüminyum ithalatına getirdiği yüzde 25'lik gümrük vergisi geçen hafta yürürlüğe girdi.
Söz konusu tarifelere Avrupa Birliği'nden (AB) misilleme gelirken, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ABD'nin tarife uygulamasına karşılık 26 milyar avro değerinde karşı önlemler aldıklarını açıkladı.
Kanada Maliye Bakanı Dominic LeBlanc da ABD'nin çelik ve alüminyum tarifelerine misilleme olarak, ülkeden yapılan 29,8 milyar Kanada doları tutarındaki ithalata yüzde 25 gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu.
Analistler, söz konusu misille açıklamalarının ardından ticaret savaşlarının şiddetlenebileceği endişelerini artırdığını kaydederek, tarifelerin imalat sanayisi için önem arz eden metal piyasası üzerindeki etkisinin yakından takip edildiğini söyledi.
Ayrıca, Trump, ülkesinde üretilen viskilere AB tarafından getirilen yüzde 50 gümrük vergisinin kısa sürede kaldırılmaması halinde AB'den ithal edilen tüm alkollü ürünlere yüzde 200 gümrük vergisi uygulayacağını duyurdu.
Trump'ın ticaret politikalarındaki yaklaşımının belirsizlikleri artırdığını ifade eden analistler, bu durumun ülkelerin ekonomi politikaları oluşturmasında öngörülebilirliği azalttığını ve yatırımcıları temkinli olmaya sevk ettiğini söyledi.
Bu gelişmelerin yanı sıra ABD Senatosu, federal hükümetin kapanmasını önleyecek bütçe tasarısını onayladı. ABD'de federal hükümete 30 Eylül'e kadar finansman sağlanmasını öngören bütçe tasarısı senatodaki oylamada 46'ya karşı 54 oyla kabul edildi.
ABD'de geçen hafta açıklanan verilere göre, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), şubatta aylık bazda yüzde 0,2, yıllık bazda ise yüzde 2,8 ile beklentilerin altında arttı.
Ülkede Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), şubatta aylık bazda sabit kalırken yıllık bazda yüzde 3,2 artarak beklentilerin altında kaldı. Ayrıca, ABD'de ilk kez işsizlik maaşı başvurusunda bulunanların sayısı, 8 Mart ile biten haftada önceki haftaya kıyasla 2 bin kişi azalarak 220 bine düştü.
Analistler, TÜFE'nin ardından ÜFE'nin de fiyat artışlarındaki yavaşlamaya işaret etmesinin ve iş gücü piyasasının dirençli kalmaya devam ettiğini belirterek verilerin, ekonomik görünüme ilişkin bazı endişeleri bir miktar yatıştırdığını kaydetti.
Bunlara ek olarak, ABD'de tüketici güveni Kasım 2022'den bu yana en düşük seviyeye geriledi. Michigan Üniversitesince ölçülen tüketici güven endeksi, martta 57,9'a inerek piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti.
Tüketici güvenindeki düşüşte politika ve diğer ekonomik faktörlerle ilgili yüksek belirsizliğin etkili olduğunu belirten analistler, ekonomi politikalarında sık sık yaşanan dalgalanmaların, politika tercihleri ne olursa olsun tüketicilerin gelecek için plan yapmasını zorlaştırdığını kaydetti.
Tüketicilerin kısa vadeli enflasyon beklentisi martta yüzde 4,3'ten yüzde 4,9'a yükselerek Kasım 2022'den beri en yüksek seviyesine çıkarken, uzun vadeli enflasyon beklentisi yüzde 3,5'ten 3,9'a yükselerek 1993'ten bu yana en büyük aylık artışı kaydetti.
Söz konusu gelişmelerle geçen hafta ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,32, dolar endeksi 103,7 seviyesinde dengelendi.
Başkan Trump'ın agresif tarife politikalarının sonuçlarına ilişkin endişeler, jeopolitik risklerle artan belirsizlik ve merkez bankalarının alımları ile altının ons fiyatı 3 bin doların üzerini gördü. Geçen hafta altının ons fiyatı, 3 bin 4,91 dolarla rekor tazelerken, haftalık bazda yüzde 2,59 yükselişle 2 bin 984,87 dolardan alıcı buldu.
Brent petrolün varil fiyatı ise haftalık olarak yatay bir seyir izleyerek bir önceki kapanışın hemen üzerinde 70,2 dolardan kapandı.
New York borsası negatif seyrettiNew York borsasında, küresel gelişmeleri takiben geçen hafta negatif seyir izlenirken, Trump'ın tarife tehditleri ve misilleme açıklamaları piyasaların yönü üzerinde etkili oldu.
Gelecek hafta Fed'in faiz kararı ve ardından Fed Başkanı Jerome Powell'ın basın toplantısında yapacağı açıklamalarda bankanın projeksiyonlarına ve ülkedeki ekonomik gidişata ilişkin ipuçları aranacak.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed'in politika faizini gelecek haftaki toplantısında sabit tutacağına, yılın ilk faiz indirimini ise haziran ayında yapacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Bu gelişmelerle haftalık bazda S&P 500 endeksi yüzde 2,27, Nasdaq endeksi yüzde 2,43 ve Dow Jones endeksi yüzde 3,07 değer kaybetti.
Yeni haftada pazartesi perakende satışlar, salı konut başlangıçları, inşaat izinleri, sanayi üretimi, kapasite kullanım oranı, çarşamba Fed'in faiz kararı ve Fed Başkanı Jerome Powell'ın basın toplantısı, perşembe cari denge, Philadelphia Fed imalat endeksi, ikinci el konut satışları ve haftalık işsizlik maaşı başvuruları takip edilecek.
Avrupa borsaları İtalya hariç negatif seyrettiAvrupa borsalarında geçen hafta İtalya hariç negatif bir seyir izlenirken, gözler İngiltere Merkez Bankasının (BoE) faiz kararı ve BoE Başkanı Andrew Bailey'in konuşmasına çevrildi.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda BoE'nin gelecek hafta politika faizini sabit tutacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Bunların yanı sıra Trump'ın AB'ye yönelik tarife söylemleri yatırımcıların odağında bulunmayı sürdürüyor.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, geçen hafta yaptığı açıklamada ABD'nin çelik ve alüminyum tariflerinden üzüntü duyduklarını ve vergilerin ekonomik boyutuyla örtüşen seviyede karşılık vereceklerini söyledi.
Gümrük vergilerinin tedarik zincirini bozduğunu, ekonomileri belirsiz hale getirdiğini ve işleri tehlikeye soktuğunu kaydeden von der Leyen, bunun fiyatları yükselteceğini ve iki tarafa da zarar vereceğini vurguladı.
Von der Leyen, "AB, tüketicileri ve işletmeleri korumak için harekete geçmelidir. Aldığımız karşı önlemler güçlü ve orantılı. ABD, 28 milyar dolar değerinde tarifeler uygularken biz, 26 milyar avro değerinde karşı önlemler alıyoruz. Bu, ABD'nin tarifelerinin ekonomik kapsamıyla örtüşüyor." değerlendirmesinde bulundu.
Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde ise olağanüstü yüksek düzeyde bir belirsizlikle karşı karşıya olduklarını belirterek, yeni dönemde fiyat istikrarını korumanın zorlu bir görev olacağını söyledi.
ABD'deki siyasi değişim ve ekonomik belirsizlik faktörleri karşısında ECB'nin büyük zorluklarla karşı karşıya kaldığını belirten Lagarde, ticaret, savunma ve iklim konularından kaynaklanan şoklarının Avro Bölgesi'nde enflasyon oranını yükseltme riski taşıdığı uyarısında bulundu.
AB Komisyonu Sözcüsü Olof Gill, AB'nin ABD tarifelerine yönelik aldığı karşılık önlemlerine ABD tarafının yine karşılık vermesi durumuna hazırlıklı olduklarını vurguladı ve "Evet, ABD'den gelecek her şeye karşı hazırlıklıyız. Buna bir yıldan uzun süredir hazırlanıyoruz." dedi.
Analistler, halihazırda resesyon endişeleri gölgesindeki Avrupa ekonomisinin ABD'nin tutumu nedeniyle kar ve pazar payı kaybı ihtimalinin endişeleri artırdığını ifade ederek, AB'nin tarifelere yönelik misilleme adımlarının yakından takip edildiğini söyledi.
Öte yandan, Avrupa'da yatırımcılar, geçen haftanın son işlem gününde Almanya'da siyasi partilerin kamu borçlanmasında büyük artış yapılması konusundaki anlaşmasını olumlu karşıladı.
Almanya'nın bir sonraki başbakanı olması beklenen Friedrich Merz, kamu borçlanmasında büyük artış yapılması konusunda Yeşiller Partisi ile uzlaşıya vardı.
Yeşiller Partisi'nin genel seçimlerin ardından yeni hükümeti kurmak için koalisyon müzakerelerine başlayan Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partileri ile Sosyal Demokrat Partinin (SPD) hazırladığı savunma ve yatırım paketini 18 Mart’ta Federal Meclis düzenlenecek oylamada desteklemesi bekleniyor.
Bölgede geçen hafta açıklanan verilere göre Almanya'da ocakta yüzde 2,3 olan yıllık enflasyon, enerji fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle şubatta değişmeyerek Avrupa Merkez Bankasının (ECB) yüzde 2'lik hedefine yakın kalmayı sürdürdü.
Ülkede Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), aylık bazda yüzde 0,4 artarak beklentilere paralel gerçekleşti.
İngiltere ekonomisi ise imalat sektöründeki düşüş nedeniyle ocakta aylık bazda yüzde 0,1 daraldı.
Söz konusu gelişmelerle, haftalık bazda İtalya'da MIB 30 endeksi yüzde 0,16 yükselirken, Almanya'da DAX 40 endeksi yüzde 0,10, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 1,14 ve İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,55 düştü.
Gelecek hafta salı Almanya ve Avro Bölgesi'nde ZEW Ekonomik Güven Endeksi, ile Avro Bölgesi'nde dış ticaret dengesi, çarşamba Avro Bölgesi'nde enflasyon, perşembe Almanya'da Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), İngiltere'de BoE'nin faiz kararı ve BoE Başkanı Bailey'in konuşması, cuma Avro Bölgesi'nde tüketici güven endeksi takip edilecek.
Asya borsalarında Hong Kong hariç alıcılı bir seyir öne çıktıAsya tarafında ise geçen hafta Hong Kong hariç alıcılı bir seyir öne çıkarken, yeni haftada Japonya Merkez Bankasının (BoJ) faiz kararı yatırımcıların odağında olacak.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda BoJ'un gelecek hafta politika faizini değiştirmeyeceğine kesin gözüyle bakılıyor.
Geçen hafta BoJ Başkanı Kazuo Ueda para politikasına ilişkin yaptığı açıklamada, bankanın politika faizini artırıp artırmayacağına nasıl karar vereceği konusunda piyasalarla net bir şekilde iletişim kurmaya devam etmesinin önemli olacağını söyledi.
Ueda yaptığı bir diğer açıklamada ise enflasyonun hala bankanın hedeflediği yüzde 2 seviyesinin altında kalmayı sürdürdüğünü ifade etti.
Gıda fiyatlarının enflasyonu artırdığını kaydeden Ueda, çekirdek enflasyonun yavaşça artmasının beklendiğini söyledi. BoJ'un bilançosuna yönelik de konuşan Ueda, bankanın bilançosunu kademeli olarak küçülttüklerini belirterek, ideal bilanço boyutunu tespit etmenin kolay olmadığını aktardı.
Japonya Maliye Bakanı Katsunobu Kato ise geçen hafta yaptığı açıklamada Japonya'nın fiyat artışlarının ithalat maliyetleriyle yönlendirildiği bir ekonomiden ücret artışlarıyla yönlendirilen bir ekonomiye geçiş yaptığını söyledi.
Öte yandan, bölgede ABD'nin ticari tarifelerine yönelik haber akışı da yakından takip edilirken, Güney Kore Sanayi Bakanı Ahn Duk-geun, çelik sektörünü korumak için hükümetin bu ayın sonuna kadar bir yanıt stratejisi belirleyeceğini söyledi.
Çin tarafında ise iç talebi artırmak için yeni teşviklerin devreye alınacağına yönelik haber akışı piyasaların yönü üzerinde etkili oldu.
Ülkede, hükümetin bankaları kişisel tüketim kredileri vermeye teşvik edeceği ve iç tüketimi artırmaya yönelik adımlar atacağına yönelik haber akışı yatırımcılar tarafından yakından takip ediliyor.
Analistler, Çin ekonomisi için ABD'nin tarifelerinin yanı sıra iç talepteki zayıflık, yerel yönetimlerin borç riskleri ve gayrimenkul sektöründeki düşüşün temel risklerden olmayı sürdürdüğünü belirterek, ekonomideki kırılganlığın azaltılması için iç talebi artırmaya yönelik adımların önem arz ettiğini söyledi.
Bu gelişmelerle geçen hafta Çin'de Şanghay Bileşik endeksi yüzde 1,39, Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,45 ve Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 0,11 yükselirken, Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 1,12 düştü.
Gelecek hafta pazartesi Çin'de işsizlik oranı, sanayi üretimi ve konut fiyatları, çarşamba Japonya'da dış ticaret dengesi, BoJ'un faiz kararı, BoJ Başkanı Ueda'nın basın toplantısı, sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranı, perşembe günü Çin'de 1 ve 5 yıllık kredi faiz oranları, cuma günü Japonya'da enflasyon takip edilecek.
Perşembe günü Japonya'da tatil nedeniyle piyasalarda işlemler gerçekleşmeyecek.
Yurt içi piyasalar geçen hafta yükseldi
Yurt içinde geçen hafta yükseliş eğilimi öne çıktı. Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi haftayı yüzde 3,17 değer kazanarak 10.840,59 puandan tamamladı.
Bununla birlikte dolar/TL, haftayı bir önceki kapanışın yüzde 0,2 altında 36,5286'dan kapattı.
Yurt içinde gelecek hafta pazartesi özel sektörün yurtdışından sağladığı kredi borcu ve bütçe dengesi, salı konut fiyat endeksi ve kısa vadeli dış borç istatistikleri, çarşamba uluslararası yatırım pozisyonu, perşembe haftalık para ve banka istatistikleri, cuma tüketici güven endeksi ve dış ticaret istatistikleri takip edilecek.
Muhabir: Mahmut Çil
